Wolvenburg en de keuzes van Stadsdorp

De klankbordgroep is voor de tweede keer bij elkaar geweest. Het Rijksvastgoedbedrijf en de gemeente waren dit keer de klankbordgroep. Gaan ze iets doen met de keuzes van Stadsdorp Wolvenburg?

Voormalig gevangenis Wolvenplein – foto Marco Geijtenbeek

Historisch gezien is bolwerk Wolvenburg altijd een afgesloten deel van de stad geweest. Als militair bolwerk had het die beperkte toegang als eiland in de Stadsbuitengracht. Dat veranderde niet met de vestiging van een lakmoesfabriek. De pachter sinds 1748 werd in 1844 de pacht opgezegd. De gemeente sloopte in 1852 toren Wolf, slechtte het bolwerk en leverde het bouwrijp op.

In 1852 kocht het rijk het bolwerk en vestigde er een strafgevangenis. Het in 1856 geopende gesticht sloot in 2014 als de oudste cellulaire gevangenis na 158 dienstjaren. Het was inmiddels een Huis van Bewaring. Het was al die tijd een locatie gebleven waar je liever niet kwam, tenzij beroepshalve.

Passend gebruik van het bolwerk

Sinds september 2013 ijvert vereniging Stadsdorp Wolvenburg voor passend gebruik van het bolwerk, in tijdelijke situaties en voor een definitieve bestemming. De vereniging deelt haar nieuwsbrieven met ruim 600 personen en wordt bestuurd door een bestuur van vijf leden. Op haar website staat veel informatie, de enquête uit 2014 is nog steeds actueel en een brochure is uitgebracht.

Hoofddoel van het initiatief is het creëren van een nieuwe bestemming voor de gevangenis als een positieve toevoeging voor de buurt. Ongeacht die bestemming(en) staat Stadsdorp Wolvenburg voor het gezamenlijk op pad blijven gaan, koersen op een gemeenschappelijke noemer en elkaar blijven verstaan.

In april 2015 is de voormalige gevangenis tijdelijk in gebruik genomen met een tijdelijke bestemmingswijziging. Velen zijn sindsdien op het bolwerk geweest, bezocht de Escaperoom, heeft een rondleiding gehad via Bezoekersuur, bezocht een evenement of heeft er een tijdelijke werkplek. Van een verborgen bolwerk veranderde het in een toegankelijke locatie: de wens van de buurt.

In 2017 staan we voor de opgave om mogelijke nieuwe definitieve bestemmingen voor het bolwerk toe te staan en ons uit te spreken over de verkeersontsluiting. Tot slot, Stadsdorp Wolvenburg heeft zich vanaf het begin als procespartij opgesteld. We willen iedereen meenemen in het transitieproject als partner in het traject. De inhoudelijkheid verliezen we daarbij niet uit het oog.

De toekomst van Wolvenburg, kiezen voor of / en:

Het mogen bepalen van toekomstige bestemmingen is een keuzeproces. Voor dit deel van de stad zijn in hoofdlijnen al keuzes gemaakt, middels het vigerende Structuurplan Binnenstad. De keuze van Stadsdorp Wolvenburg

De opgave

Illustraties uit de brochure Stadsdorp Wolvenburg

De toekomst ligt open, maar is niet vrij van het verleden. Zowel het bolwerk Wolvenburg als de oudere gebouwen van gevangenis Wolvenplein zijn Rijksmonument. Ondanks een modernisering van de gebouwen en uitbreiding in het jaar 2000 zijn de gebouwen energetisch niet duurzaam. Het monumentale karakter en de functionele indeling als gevangenis maakt de opgave voor herbestemming zwaar.

De voormalige woonpanden aan de voorzijde daarentegen zijn goed te herbestemmen. De herbestemming geldt niet alleen voor de gebouwen, het Rijk verkoopt het gehele bolwerk. Naast de gebouwen gaat het dan om de groene helling tussen de buitenmuur en de Stadsbuitengracht en het voorterrein wat sinds de jaren 1970 voornamelijk voor parkeren is gebruikt.

Sinds april 2015 hebben we tijdelijke bestemmingen mogen ervaren: werkplekken, Escaperoom, kunstmanifestaties, grote en kleine evenementen met catering, rondleidingen via het Bezoekersuur, horeca, filmlocatie en tijdelijke bewoning. Daarnaast zijn diverse initiatieven tot stand gekomen: de tuinderij van De Groene Wolf, wooninitiatief de Witte Wolf, Bemuurde Grond, buurtborrel, buurtstroom etc.. Tot genoegen hebben velen de voormalige gevangenis mogen ontdekken.

Nieuwe bestemmingen

Stadsdorp Wolvenburg heeft in 2014 een enquête onder haar leden gehouden. Belangrijke conclusies, de voorkeur gaat uit naar de volgende type bestemmingen:

De uitdaging zal zijn om de wensen van de buurt te verenigen met een exploitabele invulling van het gebouw. Stadsdorp Wolvenburg pleit voor het combineren van een aantal functies in het gebouw.

Stadsdorp Wolvenburg heeft de wens om de buurt expliciet te betrekken bij de herbestemming, gedurende het gehele traject. Het gaat om de balans tussen het behouden van de huidige kwaliteiten van de buurt en vinden van de nieuwe bestemming als een toegevoegde waarde voor de stad en passend bij de buurt.

Verkeersontsluiting

Tot de sluiting in 2014 waren er in Penitentiaire Inrichting Wolvenplein 124 plaatsen voor gedetineerden en circa 120 personeelsleden. Door de functie als Huis van Bewaring was de verblijfsduur voor gedetineerden beperkt. De gemiddelde duur was circa vier maanden. Tot die tijd was er frequent verkeer van de Dienst Justitiële Inrichtingen, cateraar, werkvoor­zie­ning, personeel, advocaten en bezoekers. Het verkeer ging veel over de Wittevrouwenkade.

De wens is geen extra verkeer aantrekkende functies anders dan wandelaars of fietsers. Het autoverkeer in dit deel van het centrum maakt onderdeel uit van een andere discussie. Wat wil de gemeente Utrecht investeren in vermindering er van?

Buurtwensen voor de gemeente Utrecht

Wat zou Utrecht kunnen overwegen om met dit deel van de binnenstad juist nu te doen. Nu, omdat het na 160 jaren een andere functie in de stad kan gaan vervullen. Geef bij een definitieve herbestemming een deel van het bolwerk terug aan de stad en de stadsbewoners.

Dit deel van de binnenstad heeft op dit moment te weinig groen. De gemeente wil het bolwerk niet kopen, dat is duidelijk. Maar tussen niets en iets zijn er toch andere keuzes? Wil de gemeente niet een gedeelte? Stadsdorp Wolvenburg bespeurt enkele grote wensen onder haar leden:

Een nieuwe brug, waar?

Het autoverkeer in dit deel van het centrum kan luwer worden met een extra verbinding naar de Grifthoekparkeergarage. In de buurt is het negatieve sentiment ten opzichte van een brug minder geworden.

Een brug zou een oplossing zou kunnen worden voor de uitdagingen voor parkeren en het autoluwer maken van de buurt. We willen best mee denken over hoe en wat en waar.

Ter overweging geven we nog een geheel andere locatie: bij het parkeerterrein aan de Begijnekade. Naast bolwerk Wolvenburg speelt ook bij het Begijnebolwerk op termijn het verkeersvraagstuk. Beide bolwerken kampen met een overmaat aan parkeerruimte voor auto’s en de noordelijke binnenstad zou gebaat zijn met een betere verbinding met de Grifthoek.

Het sterkste argument om de brug daar te positioneren: vanuit de binnenstad is de ontsluiting veel logischer vindbaar. Bezoekers van de parkeergarage moeten deze tenslotte ook weer terug kunnen vinden. Onderbouw de keuzes met de goede analyses!

Reacties zijn gesloten.