Wolvenplein heeft op 11 september 2022 meegedaan met RondjeSingel en de culturele zondag met Art Utrecht vond ook plaats in de gevangenis. Meer nieuws is er over de planprocedure, de afgesproken participatie en een terugkijk op de afgelopen negen jaren.
Rondje Singel inclusief Wolvenburg
Op zaterdag 10 september en zondag 11 september vierde de stad met een jaar uitstel dat de singel weer rond is. Wolvenplein deed op zondag mee. Die dag was er een cultureel programma bij hotspots aan de singel, zoals beeldende kunsten in de voormalige gevangenis. Ook een andere unieke gelegenheid bood het RondjeSingel op het Wolvenplein.
Vanaf 12.00 uur hebben de hekken rond bolwerk Wolvenburg opengestaan. Zo werd het Rondje Singel letterlijk mogelijk. Wethouder Eva Oosters van cultuur en de wijk Binnenstad betrad als eerste het talud tussen de singel en de ringmuur van de voormalige gevangenis Wolvenplein. Dit talud langs de singel is nog nooit voor het publiek toegankelijk geweest! Rondje Singel had de primeur. De presentatie Beeldende Kunsten maakte die dag ook gebruik van het talud, waarvan het hek na zondag weer dicht ging.
Op zondag 11 september liet Art Utrecht in de voormalige gevangenis aan het Wolvenplein zien wat Utrecht te bieden heeft aan beeldende kunst. In en om het markante gebouw presenteerden galeries, musea, artspaces en kunstenaars een voorproefje van het komende seizoen.
Van schilderkunst, verrassende films en fotografie tot speelse, interactieve installaties en zelfs wandelende sculpturen. Daarnaast was de wal rondom de gevangenismuur ook open voor bezoekers waar je live een muurschildering gemaakt kon zien worden. Tijdens artist-talks kwam je van kunstenaars te weten wat hen inspireert en drijft. Zie daarvoor het programma op https://rondjesingelutrecht.nl/locatie/wolvenplein
Meedenken in Brainstormgroepen
Utrecht kent bij belangrijke herontwikkelingen een leidraad voor de participatie. Daarin onderscheidt zij vier niveaus:
- Informeren: als voorwaarde voor een geslaagd proces.
- Raadplegen: vragen om meningen, ervaringen en ideeën. De ontwikkelaar bepaalt de agenda en gebruikt de reacties van betrokkenen om plannen te maken of te verbeteren. De reacties zijn niet bindend.
- Adviseren: belanghebbenden die participeren kunnen problemen, belangen en oplossingen aandragen. De ontwikkelaar bepaalt de agenda, maar de reacties van betrokkenen spelen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van plannen. Als de ontwikkelaar de adviezen niet overneemt, moet hij/zij dat motiveren.
- Co-creëren: partijen gaan vroegtijdig met elkaar aan tafel om over uitgangspunten en het plan te praten. Die partijen en de ontwikkelaar bepalen samen de agenda en zoeken gezamenlijk oplossingen.
De ontwikkelaar en de gemeente hebben besloten dat initiatiefnemers zoals De Witte Wolf en Mitros en georganiseerde bewonersgroepen uit de directe omgeving gelegenheid krijgen om te adviseren. Als de ontwikkelaar de adviezen niet overneemt, moet hij/zij dat dus motiveren.
Dat adviseren gaat plaatsvinden in drie Brainstormgroepen: over de thema’s openbare ruimte, wonen en werken & horeca. In de brainstormgroepen zitten vertegenwoordigers van diverse belangengroepen, zodat alle belangen op tafel komen. Een ieder kon zich daarvoor melden na de informatiebijeenkomst van 20 juli. De ontwikkelaar noemt het participeren ‘Meedenken’.
Inmiddels zijn voor alle brainstormgroepen deelnemers uitgenodigd en hebben de eerste bijeenkomsten plaatsgevonden. De verslagen van de brainstormgroepen worden na vaststelling gepubliceerd op de projectwebsite www.wolvenpleinontwikkelt.nl en zie ook https://wolvenpleinontwikkelt.nl/nl/participatie/
Herstel bericht over planprocedure
Er is in een voorgaande nieuwsbrief een fout gemaakt. De herbestemming van de gevangenis vereist een Bestemmingsplan en dat kan uitsluitend door de gemeenteraad worden vastgesteld. In een vorig bericht waren we daarover niet duidelijk.
In Utrecht zijn er verschillende procedures met afspraken hoe er gekomen wordt tot een bestemmingswijziging. De afbeelding onder geeft de stappen van de ‘Utrechtse PlanProcedure’ (UPP) 1 en 2 weer. Voor de herontwikkeling van Wolvenplein is besloten om UPP 2 leidend te laten zijn. De gelegenheid voor de gemeenteraad om de omgevingsvisie en het stedenbouwkundige plan te bespreken ontbreekt daarin. De bouwenvelop met die plannen wordt door het College van B&W vastgesteld, al kan er nog wel 6 weken op gereageerd worden.
Daarna volgt de uitwerking tot het gewijzigde bestemmingsplan. De gemeenteraad keurt via deze weg het bestemmingsplan meestal met weinig op- en aanmerkingen goed, als teken van vertrouwen in een aan het college gedelegeerde procedure.
Bij het Wolvenplein is die kans groot als de ontwikkelaar zich aan zijn plan conform de visie houdt. Reden voor de keuze voor deze procedure is de al door de gemeenteraad vastgestelde visie herbestemming Wolvenplein. De gemeente heeft wel als voorwaarde gesteld dat de participatie conform haar leidraad moet plaatsvinden.
Terugblik herbestemming Wolvenburg
Sinds april 2015 is gevangenis Wolvenplein tijdelijk in gebruik. Dat mag nog tot medio 2025. Daarna dient een bestemmingsplan goedgekeurd te zijn voor nieuw gebruik. Het Rijk was van meet af aan in 2013 al van plan om de gevangenis te verkopen. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft dit voorbereid en uitgevoerd met onder anderen een visie en een tender.
Een door de gemeenteraad goedgekeurde visie voor de herbestemming van gevangenis Wolvenplein is in 2019 leidend geworden voor de herbestemming en verkoop. Na de tender, een traject van verkoop dat openstond voor professionele partijen, heeft het Rijk de gevangenis in september 2021 overgedragen aan ontwikkelaar AM en 3 particuliere investeerders verenigd onder de naam Levenslang CV.
AM en Levenslang zijn op basis van een herbestemmingsplan, hun visie, en de hoogste koopsom de nieuwe eigenaar geworden. Hun plan voldoet aan de visie die de gemeente heeft vastgesteld.
Verdeling eigendom
Levenslang heeft het gesloten deel van de gevangenis gekocht, het kruisgebouw, inclusief de voormalige gevangeniskerk. Haar plan is om dit te herbestemmen tot werkruimtes, hotel/horeca en een buurtfunctie. Zij zijn van plan ‘levenslang’ eigenaar te blijven.
AM is eigenaar geworden van de panden aan de voorzijde, de gymzaal en omliggende ruimtes, inclusief een deel van luchtplaats Zuid. AM gaat woningen ontwikkelen in de voormalige woonhuizen aan de voorzijde en op de te slopen bebouwing van de andere delen. Die woningen worden verkocht, aan Mitros voor de verhuur en mogelijk aan eigenaar/bewoners. Het gehele complex van ringmuur, voorterrein en overige bolwerk wordt als Vereniging van Eigenaren onderhouden.
De visie en het plan van AM/Levenslang beloven dat een deel van het bolwerk openbaar terrein wordt. Het voorterrein en een wandelpad naar een nieuw te realiseren wandelbrug over de singel maakt daar deel van uit. De nieuwe eigenaren hebben in plannen geopenbaard dat meer terreinen openbaar toegankelijk worden, zoals looppaden langs de singel om het hotel vanaf de wandelbrug te bereiken en de kerk van buitenaf.
Dit jaar is AM/Levenslang met de verdere uitwerking van de plannen gestart. Met als basis de visie van de gemeente en haar gekozen plan uit 2021 zijn nog tal van optimalisaties mogelijk. Zo is nog onduidelijk waar de brug komt te liggen, hoe de appartementen vorm krijgen en is de toegankelijkheid voor gebruikers en bezoekers nog een puzzel. Het adviseren van brainstormgroepen over deze onderwerpen kan het verschil gaan maken.
